Εκπαιδευτικοί

Ο βασικός στόχος της εκπαίδευσης είναι η κοινωνικοποίηση και έγνοια των εκπαιδευτικών είναι η διαμόρφωση ενός σχολικού κλίματος που δε θα αποκλείει κανένα παιδί. Το έργο των εκπαιδευτικών έχει μεγάλη σημασία για την υγιή ψυχοκοινωνική εξέλιξη των παιδιών και την ένταξη τους στην κοινωνία. Όλο και πιο συχνά πλεον στο χώρο της εκπαίδευσης αναδύονται ΛΟΑΤΚΙ+ ζητήματα τα οποία καλούνται οι εκπαιδευτικοί να διαχειριστούν. Είτε πρόκειται για ΛΟΑΤΚΙ+ μαθητές,  ΛΟΑΤΚΙ+ μέλη της διδακτικής κοινότητας, ή ΛΟΑΤΚΙ+ γονείς και κηδεμόνες, η συμπεριληπτική και μη κακοποιητική στάση των εκπαιδευτικών είναι καίριας σημασίας για τη δημιουργία ενός ασφαλούς περιβάλλοντος για όλα τα μέλη της σχολικής κοινότητας.

Q&A

Είναι η διαρκής συναισθηματική, ρομαντική ή/και σεξουαλική έλξη προς άτομα συγκεκριμένου φύλου ή φύλων.

Αναφέρεται στην αίσθηση ταυτότητας του ατόμου, καθώς και στην ικανότητα του ατόμου να δημιουργεί σχέσεις.

Ο σεξουαλικός/ερωτικός προσανατολισμός μπορεί να είναι ετερόφυλος, αμφίφυλος ή ομόφυλος.

Ο όρος σεξουαλικός προσανατολισμός δεν είναι επιτυχής, αλλά έχει κυριαρχήσει. Εναλλακτικά χρησιμοποιούμε τον όρο ερωτικός προσανατολισμός.

Είναι ένας όρος – ομπρέλα για τα άτομα των οποίων η ταυτότητα φύλου, η έκφραση φύλου ή η συμπεριφορά δεν είναι σύμφωνη με εκείνη που συνήθως συνδέεται με το φύλο το οποίο τους έχει αποδοθεί κατά τη γέννηση.

Η έκφραση φύλου αναφέρεται στον τρόπο που ένα άτομο επικοινωνεί την ταυτότητα φύλου σε άλλους μέσω της συμπεριφοράς, ρούχα, χτενίσματα, τη φωνή, ή τα χαρακτηριστικά του σώματος του.

Η ταυτότητα φύλου και ο σεξουαλικός/ερωτικός προσανατολισμός δεν είναι το ίδιο. Ο σεξουαλικός προσανατολισμός αναφέρεται στη διαρκή φυσική, ρομαντική, ή / και συναισθηματική έλξη ενός ατόμου σε άλλο, ενώ η ταυτότητα φύλου αναφέρεται στην εσωτερική αίσθηση του ατόμου ότι είναι αρσενικό, θηλυκό, ή κάτι άλλο. Τα τρανς άτομα μπορεί να είναι ετεροφυλόφιλα, λεσβίες, gay, αμφιφυλόφιλα ή ασεξουαλικά, όπως ακριβώς μπορεί να είναι και τα μη τρανς άτομα.

Για παράδειγμα, μια τρανς γυναίκα, ή ένα πρόσωπο που έχει εκχωρηθεί ως αρσενικό κατά τη γέννηση και πραγματοποίησε μετάβαση στο γυναικείο φύλο , και έλκεται από άλλες γυναίκες θα προσδιοριστεί ως λεσβία ή γκέι γυναίκα. Ομοίως, ένας τρανς άνδρας, ή ένα πρόσωπο που έχει εκχωρηθεί ως θηλυκό κατά τη γέννηση και πραγματοποίησε μετάβαση στο αρσενικό φύλο , και έλκεται από άλλους άνδρες θα προσδιοριστεί ως gay άνδρας.

Δεν υπάρχει μία εξήγηση που να καλύπτει το ερώτημα αυτό. Η ποικιλομορφία της τρανς έκφρασης και οι εμπειρίες καταρρίπτουν κάθε απλή ή ενιαία εξήγηση. Πολλοί ειδικοί πιστεύουν ότι βιολογικοί παράγοντες όπως οι γενετικές επιδράσεις και τα προγεννητικά επίπεδα ορμονών, οι πρώτες εμπειρίες και οι εμπειρίες αργότερα στην εφηβεία ή την ενήλικη ζωή, μπορεί να συμβάλλουν στην ανάπτυξη των τρανς ταυτοτήτων.

Το βιολογικό φύλο αποδίδεται κατά τη γέννηση και αναφέρεται σε μία βιολογική κατάσταση κατά την οποία ένα άτομο προσδιορίζεται ως αρσενικό ή θηλυκό και συνδέεται κυρίως με φυσικά χαρακτηριστικά όπως χρωμοσώματα, επικρατούσες ορμόνες και εσωτερική ή εξωτερική ανατομία. Το κοινωνικό φύλο συνδέεται σε κοινωνικά δομημένους ρόλους, συμπεριφορές , δραστηριότητες και χαρακτηριστικά τα οποία θεωρούνται κοινωνικά κατάλληλα για τα αγόρια ή τους άνδρες και για τα κορίτσια ή τις γυναίκες.

Τρανς γυναίκες: Τα άτομα των οποίων το φύλο που τους έχει αποδοθεί κατά τη γέννηση είναι αρσενικό, αλλά προσδιορίζονται και ζουν ως γυναίκες και τροποποιούν ή επιθυμούν να τροποποιήσουν το σώμα τους με ιατρική παρέμβαση ώστε να ταιριάζει με την ταυτότητα φύλου τους, είναι γνωστά ως τρανς γυναίκες (επίσης ως Male To Female – MTF).

Τρανς άντρες: Τα άτομα των οποίων το φύλο που τους έχει αποδοθεί κατά τη γέννηση είναι θηλυκό, αλλά προσδιορίζονται και ζουν ως άνδρες και τροποποιούν ή επιθυμούν να τροποποιήσουν το σώμα τους με ιατρική παρέμβαση ώστε να ταιριάζει με την ταυτότητα φύλου τους, είναι γνωστά ως τρανς άνδρες (επίσης ως Female To Male – FTM)

Μερικά άτομα που πραγματοποίησαν μετάβαση από το ένα φύλο στο άλλο, προτιμούν να αναφέρονται ως άνδρας ή γυναίκα, παρά ως τρανς άντρες / τρανς γυναίκες.

Είναι όρος «ομπρέλα» και αφορά ποικιλομορφίες στα χαρακτηριστικά φύλου που αναφέρονται συλλογικά ως ίντερσεξ καταστάσεις. Αυτές, μπορεί να περιλαμβάνουν διαφοροποιήσεις των εξωτερικών γεννητικών οργάνων, των εσωτερικών αναπαραγωγικών οργάνων, των χρωμοσωμάτων φύλου , ή των ορμονών που σχετίζονται με το φύλο. Μερικά παραδείγματα περιλαμβάνουν:

  • Εξωτερικά γεννητικά όργανα που δεν μπορούν εύκολα να χαρακτηριστούν ως αρσενικά ή θηλυκά
  • Ελλιπής ή ασυνήθιστη ανάπτυξη των εσωτερικών αναπαραγωγικών οργάνων.
  • Ασυμφωνία μεταξύ των εξωτερικών γεννητικών οργάνων και των εσωτερικών αναπαραγωγικών οργάνων
  • Διαταραχές των χρωμοσωμάτων φύλου
  • Μη ομαλή ανάπτυξη των όρχεων ή των ωοθηκών
  • Υπερβολική ή μειωμένη παραγωγή ορμονών που σχετίζονται με το φύλο
  • Ανικανότητα του σώματος να ανταποκριθεί κανονικά στις ορμόνες που σχετίζονται με το φύλο.

Τα ίντερσεξ άτομα παλαιότερα αποκαλούνταν ερμαφρόδιτα, αλλά ο όρος έχει χάσει τη δημοτικοτητά του καθώς θεωρήθηκε παραπλανητικός και στιγμάτιζε τα άτομα αυτά.

Πολύ συχνά, ίντερσεξ βρέφη και παιδιά, όπως και αυτά που έχουν ασαφή εξωτερικά γεννητικά όργανα, χειρουργούνται ή τροποποιούνται ορμονικά για να αποκτήσουν πιο αποδεκτά έμφυλα χαρακτηριστικά από την κοινωνία. Ωστόσο, αυτή η πράξη θεωρείται αμφιλεγόμενη, χωρίς σαφείς αποδείξεις ότι έχει καλή έκβαση. Όλο και περισσότερο αυτά τα θέματα αναγνωρίζονται ως παραβιάσεις ανθρώπινων δικαιωμάτων, με δηλώσεις από διεθνή και εθνικά ιδρύματα ανθρώπινων δικαιωμάτων και δεοντολογίας.

Τα ίντερσεξ άτομα όπως και τα υπόλοιπα άτομα στην κοινωνία μας μπορεί να είναι ετεροφυλόφιλα (με βάση το φύλο που τους έχει αποδοθεί στην γέννησή τους ή την ταυτότητα φύλου τους) ή ΛΟΑΤΚΙ.

  • Εκπαιδεύστε τον εαυτό σας σχετικά με τη συγκεκριμένη ίντερσεξ κατάσταση του ατόμου.
  • Να είστε ενήμεροι για τη δική σας στάση ως προς τα ζητήματα του φύλου, το φύλο και την αναπηρία.
  • Μάθετε πώς να αναφέρεστε σε θέματα φύλου και σεξουαλικότητας με κατάλληλο τρόπο ανάλογα με την ηλικία.
  • Να θυμάστε ότι τα περισσότερα άτομα με ίντερσεξ καταστάσεις είναι ευχαριστημένα με το φύλο το οποίο τους έχει ανατεθεί. Μην υποθέσετε ότι η συμπεριφορά που τυπικά δε συνδέεται με το φύλο, από ίντερσεξ άτομα, αντικατοπτρίζει μια εσφαλμένη ανάθεση φύλου.
  • Δουλέψτε ως προς τη διασφάλιση ότι τα ίντερσεξ άτομα δεν παρενοχλούνται και δεν υφίστανται διακρίσεις.
  • Λάβετε υποστήριξη, εάν είναι απαραίτητο, για τη συμβολή στη διαχείριση των συναισθημάτων σας. Τα διαφυλικά άτομα και οι οικογένειες τους, οι φίλοι και οι σύντροφοί τους συχνά επωφελούνται από τη συζήτηση με τους επαγγελματίες ψυχικής υγείας επικοινωνώντας τα συναισθήματά τους σχετικά με τις ίντερσεξ καταστάσεις και τις επιπτώσεις τους.

Το ερώτημα αυτό είναι πολύ συχνό, γιατί στηρίζεται σε κοινωνικές προκαταλήψεις που αναζητούν αιτίες ώστε να θεραπεύσουν κάτι που θεωρούν πρόβλημα. Όμως δεν έχουν προκύψει ευρήματα που να επιτρέπουν στους επιστήμονες να καταλήξουν με ασφάλεια σε συγκεκριμένους παράγοντες που να καθορίζουν τον σεξουαλικό/ερωτικό προσανατολισμό, είτε αυτός είναι ετερόφυλος, είτε είναι ομόφυλος, είτε είναι αμφίφυλος. Πάντως, οι άνθρωποι δεν αισθάνονται ότι επιλέγουν τον σεξουαλικό/ερωτικό τους προσανατολισμό.

Η τρυφερότητα και τα εξερευνητικά παιχνίδια μεταξύ παιδιών του ίδιου φύλου, είναι στάδιο της ψυχοσεξουαλικής ανάπτυξης κατά τη διάρκεια της παιδικής ηλικίας και στάδιο της διερεύνησης κατά τη διάρκεια της εφηβικής ηλικίας. Δεν μπορεί σε καμία από τις δύο περιπτώσεις να προκαθορίσει τον σεξουαλικό προσανατολισμό η να διαμορφώσει την ταυτότητα φύλου.

Φυσικά μπορεί να επηρεαστεί ένα παιδί από ένα άλλο παιδί, αλλά η επίδραση δεν μπορεί να διαμορφώσει στοιχεία της σεξουαλικής ταυτότητας ή της ταυτότητας φύλου του. Με προσωρινό ή επιφανειακό τρόπο μπορεί να επιτρέψει ή να απαγορεύσει την διαπραγμάτευση πάνω σε αυτά τα θέματα. Αυτό κλασικά το παρατηρούμε στην περίπτωση των ΛΟΑΤΚΙ εφήβων, που λόγω της πίεσης των συνομήλικων τους, καθυστερούν αρκετά χρόνια την αυτοαποδοχή τους και την έκφραση της δικής τους ταυτότητας.

Οι διάφορες δραστηριότητες στερεοτυπικά μόνο σχετίζονται με το φύλο και όχι ψυχοσυναισθηματικά.
Θα ήταν θετικό να θεωρούμε ότι η συμμετοχή ενός παιδιού σε δραστηριότητες σχετίζεται μόνο με φυσικές κλίσεις, προτιμήσεις και ποικίλες ανάγκες που θέλει να καλύψει, χωρίς να συμπεραίνουμε στοιχεία για την σεξουαλικότητα ή την ταυτότητα φύλου του παιδιού.
Είναι θεμιτό να μην υποστηρίζουμε έμφυλους διαχωρισμούς στις σχολικές δραστηριότητες.

  • Συνήθως τα ΛΟΑΤΚΙ άτομα αναφέρουν ότι έχουν περάσει από μία φάση άρνησης της ταυτότητάς τους, λόγω των κοινωνικών πιέσεων. Οπότε μπορούμε με σιγουριά να ισχυριστούμε ότι η φάση υπάρχει, αλλά ως φάση καταπίεσης και συμμόρφωσης με τα κυρίαρχα ετεροκανονικά πρότυπα.
  • Επίσης, πολύ συχνά μπερδεύουμε την έκφραση φύλου με τον σεξουαλικό προσανατολισμό. Αυτό μας οδηγεί να θεωρούμε ότι τα παιδιά που δεν εκφράζουν το φύλο τους σύμφωνα με τις κυρίαρχες αρρενωπότητες και θηλυκότητες είναι ΛΟΑΤΚΙ, οπότε ο εξαναγκασμός τους σε συμμόρφωση με τα πρότυπα έκφρασης φύλου (να κάνουμε το αγοράκι να είναι πιο «σκληρό» και το κοριτσάκι πιο «παθητικό και χαριτωμένο»), εκλαμβάνεται ως θεραπεία σεξουαλικού προσανατολισμού, άρα θεωρείται ότι «ήταν μια φάση που πέρασε». Δεν αναγνωρίζουμε όμως ότι όχι μόνο δεν άλλαξε ο σεξουαλικός προσανατολισμός, αλλά επιβαρύνθηκε το παιδί με επιπλέον εσωτερικές συγκρούσεις.
  • Αρκετά συχνά επίσης αυτό που εκλαμβάνεται ως «φάση» είναι η ύπαρξη μιας αμφιφυλόφιλης ταυτότητας. Συνήθως δεν αναγνωρίζουμε το δικαίωμα σε ένα άτομο να είναι αμφιφυλόφιλο, οπότε όταν κάνει σχέση με άτομο του άλλου φύλου, θεωρούμε ότι «θεραπεύτηκε», ότι από ομοφυλόφιλο έγινε ετεροφυλόφιλο, ότι δεν ήταν, ούτε συνεχίζει να είναι αμφιφυλόφιλο.
  • Τέλος, πολλές περιστάσεις εξερεύνησης του σώματος και των αισθήσεων (π.χ. ένα φιλί στο στόμα μεταξύ παιδιών του ίδιου φύλου, το άγγιγμα ή το παιχνίδι με τα γεννητικά όργανα φίλων του ίδιου φύλου), εκλαμβάνεται ως ένδειξη ομόφυλων έλξεων, ενώ μπορεί να μην έχει καμία τέτοια διάσταση. Οπότε όταν σταματήσει να εμφανίζεται κάτι τέτοιο, θεωρούμε ότι άλλαξε («θεραπεύτηκε») ο σεξουαλικός προσανατολισμός. Τέτοιες περιστάσεις είναι κοινές στην εξέλιξη όλων των παιδιών και δεν σχετίζονται με τις βαθύτερες έλξεις τους, δηλαδή τον ερωτικό ή σεξουαλικό προσανατολισμό τους.
  • Ο σεξουαλικός/ερωτικός προσανατολισμός είναι κάτι βαθύτερο και μόνιμο, και δεν πρέπει να συγχέεται με άλλες περιστάσεις που μπορεί να καθορίζονται από πολιτισμικές ή αντικειμενικές συνθήκες (π.χ. απαγόρευση ή έλλειψη δυνατότητας επικοινωνίας με άλλα φύλα).

Ο σεξουαλικός/ερωτικός προσανατολισμός δεν «θεραπεύεται». Άλλωστε δεν αποτελεί νοητική, ψυχική ή σωματική ασθένεια.

Οι μεγαλύτεροι οργανισμοί Ψυχικής Υγείας έχουν επίσημα εκφράσει ανησυχία για τις «θεραπείες» αλλαγής σεξουαλικού προσανατολισμού. Οι «θεραπείες» που προτείνονται από θρησκευτικά (και όχι επιστημονικά) ιδρύματα, έχει διαπιστωθεί ότι:

  • επιτείνουν το κοινωνικό στίγμα και τα αρνητικά στερεότυπα
  • συμβάλλουν στις διακρίσεις
  • εδράζονται στην διαμόρφωση αρνητικής αυτοεικόνας και αυτοσυναισθήματος

Ο σεξουαλικός/ερωτικός προσανατολισμός όχι μόνο δεν «θεραπεύεται», αλλά στόχος μας είναι η αυτοαποδοχή και η ενδυνάμωση του ατόμου.
Οι ενδεδειγμένες πρακτικές για παροχή βοήθειας από θεραπευτές ψυχικής υγείας σε άτομο που έχει επιφυλάξεις ή δυσφορία για τον σεξουαλικό προσανατολισμό του, αφορούν:

  • την αντιμετώπιση των κοινωνικών προκαταλήψεων εναντίον της ομοφυλοφιλίας ή της αμφιφυλοφιλίας του,
  • την επιτυχή επίλυση θεμάτων που σχετίζονται με τις εσωτερικές συγκρούσεις του ατόμου,
  • την ενθάρρυνση προς τη διεκδίκηση μιας ευτυχισμένης και ικανοποιητικής ζωής του ατόμου.

Ο σεξουαλικός/ερωτικός προσανατολισμός και η ταυτότητα φύλου γίνονται σεβαστά και προστατεύονται ως χαρακτηριστικά που μπορούν να οδηγήσουν σε διακρίσεις. Τόσο στον σχολικό χώρο, όσο και στον εργασιακό ή τον δημόσιο χώρο, δεν επιτρέπονται οι διακρίσεις με βάση τα χαρακτηριστικά αυτά.

Ό,τι δικαιώματα και υποχρεώσεις έχουν όλα τα άτομα, έχουν και τα ΛΟΑΤΙ άτομα στον χώρο της εκπαίδευσης.

Άτομα και ομάδες μπορεί να βιώνουν το στίγμα είτε σε μεγαλύτερο βαθμό είτε σε μικρότερο, εξαιτίας και άλλων χαρακτηριστικών τους, όπως η φυλή, η εθνικότητα, η θρησκεία ή η αναπηρία.

Σήμερα γνωρίζουμε ότι η συστηματική προκατάληψη, η αρνητική διάκριση και η βία, είναι σημαντικές πηγές άγχους για τα ΛΟΑΤΚΙ άτομα διεθνώς και έχουν σημαντικές αρνητικές επιπτώσεις στην υγεία και την ευημερία τους, ειδικά εάν τα άτομα αυτά επιχειρήσουν να αποκρύψουν ή αρνηθούν τον σεξουαλικό τους προσανατολισμό ή την ταυτότητα φύλου τους.

Επίσης οι διακρίσεις αυτές καθιστούν δυσκολότερο για τις λεσβίες, gay, αμφιφυλόφιλους , τρανς, κουήρ και ίντερσεξ να βρουν υποστήριξη στο σχολείο, στην οικογένεια καθώς και την τοπική κοινωνία.

Ναι, τα ζητήματα σεξουαλικού/ερωτικού προσανατολισμού και ταυτότητας φύλου συνδέονται και με τους γνωστικούς και με τους ψυχοκοινωνικούς στόχους του σχολείου. Είναι δικαίωμα των παιδιών να ενημερώνονται έγκυρα για αυτά τα ζητήματα, ειδικά αν λάβουμε υπόψη μας ότι οι κοινωνικές στάσεις και συμπεριφορές που διαμορφώνονται από άγνοια και προκαταλήψεις επηρεάζουν τις διαπροσωπικές σχέσεις (οικογενειακές, φιλικές κλπ) και επιβαρύνουν την ειρηνική συνύπαρξη.

Το σημαντικότερο πριν μιλήσουμε είναι να διαμορφώσουμε ένα ασφαλές πεδίο έκφρασης, ώστε τα παιδιά να αναφέρουν τα πραγματικά τους ερωτήματα που προκύπτουν από τα βιώματά τους. Αυτό ήδη μας εξασφαλίζει ένα διάλογο που θα διεξαχθεί με σεβασμό και άνευ όρων αποδοχή των αναγκών των παιδιών.

Απαραίτητο βέβαια είναι να έχουμε ενημερωθεί από έγκυρες πηγές και να επικοινωνήσουμε με τους αρμόδιους φορείς για την παροχή υποστηρικτικού υλικού.

Δεν υπάρχει κάτι το μη φυσιολογικό στην εικόνα ενός παιδιού που επιλέγει ρούχα και αξεσουάρ του αντίθετου φύλου. Ο πειραματισμός στην έκφραση είναι θεμιτός σε όλες τις ηλικίες και ένδειξη της ανάγκης μας για αυτοπροσδιορισμό.

Πολύ περισσότερο, στην περίπτωση που το παιδί θέλει να εκφράσει μία διεμφυλική ταυτότητα, είναι απαραίτητο να του διασφαλιστεί ένα πεδίο αποδοχής της εικόνας του φύλου που θέλει να παρουσιάσει ως κοινωνική έκφραση εαυτού.

Σε γενικές γραμμές πάντα είναι σημαντικό να μην απευθύνουμε στα παιδιά ερωτήσεις ή εκφράσεις που προϋποθέτουν ότι έχουν δύο γονείς, πατέρα και μητέρα. Αυτό ισχύει σε όλες τις περιπτώσεις (παιδιά μονογονεϊκών οικογενειών, παιδιά που έχουν χάσει τον ένα ή και τους δύο τους γονείς, παιδιά ΛΟΑΤΚΙ οικογενειών).

Κατά την διάρκεια των μαθημάτων προσέχουμε πάντα μέσα από τις εκφράσεις μας και τις ερωτήσεις μας να συμπεριλαμβάνουμε όλες αυτές τις διαφορετικές εκδοχές, οπότε μπορούμε να αναφερόμαστε γενικά ως γονείς ή ενήλικες που είναι υπεύθυνοι για τα παιδιά, αποφεύγοντας να εκθέτουμε ένα παιδί στην ανάγκη να εξηγήσει (ή και να υπερασπιστεί) μέσα στην τάξη το οικογενειακό του πλαίσιο.

Αν ένα παιδί εκθέσει κατά τη διάρκεια του μαθήματος από μόνο του πληροφορίες που αφορούν το οικογενειακό του πλαίσιο (μονογονεϊκότητα, ΛΟΑΤΚΙ γονείς, γονέας που λείπει γιατί έφυγε από τη ζωή ή για άλλους λόγους), φροντίζουμε να του δώσουμε τον χρόνο και να εξασφαλίσουμε τον απαραίτητο σεβασμό ώστε το παιδί να μεταφέρει τις σκέψεις του και αυτό που θέλει να κοινοποιήσει, χωρίς να επιτρέψουμε ερμηνείες και ηθικές κρίσεις.

Σε περίπτωση που γνωρίζουμε ότι ένα παιδί έχει ΛΟΑΤΚΙ γονείς, φροντίζουμε να δείξουμε σεβασμό στην λειτουργία της οικογένειας, ακόμα κι αν γνωρίζουμε ότι το ένα άτομο δεν έχει αναγνωρισμένη γονεϊκή ιδιότητα, λόγω της έλλειψης σχετικού νομοθετικού πλαισίου. Επικοινωνούμε με τους γονείς για επιμέρους ζητήματα που τυχόν προκύψουν, ώστε να εξασφαλίζουμε ότι θα λειτουργήσουμε σύννομα, αλλά παράλληλα και σύμφωνα με την πραγματικότητα και τις ανάγκες της οικογένειας.

Περιστατικά έκφρασης ρομαντικής αγάπης μπορούν να δοθούν μέσα από πολλές ευκαιρίες της σχολικής ζωής, είτε άμεσα, είτε έμμεσα.
Αντιμετωπίζουμε όλα τα περιστατικά ισότιμα, σύμφωνα με τους κανόνες σχολικής ζωής που ισχύουν για όλα τα παιδιά. Τα ίδια δικαιώματα και υποχρεώσεις έχουν όλα τα παιδιά, οπότε με αντίστοιχο τρόπο αντιμετωπίζουμε αντίστοιχες εκφράσεις.

Αν φοβόμαστε ότι θα υπάρξουν αντιδράσεις από άλλα άτομα (γονείς, συναδέλφους, άλλα παιδιά), φροντίζουμε να ενημερώσουμε για τα ανθρώπινα δικαιώματα.

Η σεξουαλική/ερωτική ταυτότητα αναφέρεται στην αντίληψη που έχει το άτομο για την ταυτότητά του, τον τρόπο που προσλαμβάνει τις έλξεις και τα συναισθήματά του και τον τρόπο που εκφράζει κοινωνικά αυτήν την ταυτότητα.

Ένα άτομο μπορεί να νιώθει ομοερωτικές έλξεις και συναισθήματα αλλά να μην τις δέχεται ως στοιχείο τις ταυτότητάς του και να μην τις εκφράζει μέσα από τις σχέσεις του, λόγω προκαταλήψεων και φόβου.

Η ταυτότητα φύλου αναφέρεται στην εσωτερική αίσθηση του ατόμου ότι είναι αρσενικό, θηλυκό, ή κάτι άλλο.

Μερικοί άνθρωποι αντιλαμβάνονται τις παραδοσιακές, δυαδικές έννοιες του φύλου ως περιοριστικές. Παλιότερα αυτό ήταν γνωστό κυρίως κάτω από την ταμπέλα της παρενδυτικότητας, αλλά σήμερα υπάρχουν και άλλες εκφράσεις ή ταυτότητες που δεν συμμορφώνονται με την διπολικότητα, όπως, genderqueer, nonbinary, genderfluid, drag queen, drag king κλπ. Επίσης τα άτομα χρησιμοποιούν όρους για να περιγράψουν τους εαυτούς τους, όπως androgynous, multigendered, gender nonconforming, third gender, and two-spirit people.

Τα τρανς άτομα βιώνουν την τρανς ταυτότητά τους με διάφορους τρόπους και μπορεί να αποκτήσουν επίγνωση της τρανς ταυτότητάς τους σε οποιαδήποτε ηλικία. Μερικά άτομα μπορούν να εντοπίσουν την τρανς ταυτότητα τους και τα συναισθήματα τους στις πρώτες τους αναμνήσεις, κάποια άλλα άτομα αρκετά αργότερα. Μερικά άτομα αγκαλιάζουν τα τρανς συναισθήματά τους, ενώ άλλα παλεύουν με αισθήματα ντροπής και σύγχυσης για πολλά χρόνια.

Συχνά ακούμε να χρησιμοποιείται η έκφραση «αλλαγή φύλου», αλλά αυτή είναι λάθος. Κάποια τρανς άτομα τροποποιούν ή επιθυμούν να τροποποιήσουν το σώμα τους μέσω ορμονών, χειρουργικών επεμβάσεων και άλλων τρόπων, ώστε να το κάνουν να ταιριάζει όσο περισσότερο γίνεται με την ταυτότητα φύλου τους. Αυτή η διαδικασία μετάβασης μέσω ιατρικής παρέμβασης, αναφέρεται ως επαναπροσδιορισμός φύλου, αλλά πιο πρόσφατα αναφέρεται και ως επιβεβαίωση φύλου (gender affirmation).

Η ύπαρξη τρανς ατόμων έχει τεκμηριωθεί σε πολλούς αυτόχθονες, δυτικούς και ανατολικούς, πολιτισμούς και κοινωνίες από την αρχαιότητα μέχρι τις μέρες μας. Ωστόσο, η έννοια της μη ταύτισης με το φύλο που έχει αποδοθεί κατά τη γέννηση μπορεί να διαφέρει από πολιτισμό σε πολιτισμό.

Οι καταστάσεις ίντερσεξ που ανακαλύπτονται αργότερα στη ζωή συχνά γίνονται εμφανείς στην αρχή της εφηβείας. Καθυστερημένα ή απόντα σημάδια της εφηβείας μπορεί να είναι η πρώτη ένδειξη ότι υπάρχει κατάσταση ίντερσεξ. Για παράδειγμα, η πλήρης έλλειψη ευαισθησίας στα ανδρογόνα μπορεί αρχικά να γίνει εμφανής όταν ένα κορίτσι δεν έχει εμμηνορρυσία. Η ανακάλυψη μίας κατάστασης ίντερσεξ στην εφηβεία μπορεί να είναι εξαιρετικά οδυνηρή για το παιδί και τους γονείς του και μπορεί να οδηγήσει σε αισθήματα ντροπής, θυμού, ή κατάθλιψη. Οι επαφή με έμπειρους επαγγελματίες ψυχικής υγείας μπορεί να είναι πολύ χρήσιμη στην αντιμετώπιση αυτών των δύσκολων προβλήματων και συναισθημάτων.

Οι ίντερσεξ καταστάσεις, είτε ανακαλυφθούν κατά τη γέννηση ή αργότερα στη ζωή, μπορεί να είναι πολύ δύσκολες για τα άτομα που βρίσκονται σε αυτές και τις οικογένειές τους. Ιατρικές πληροφορίες σχετικά με τις επιπτώσεις των ίντερσεξ καταστάσεων δεν είναι πάντα εύκολο να γίνουν κατανοητές. Τα άτομα με ίντερσεξ καταστάσεις και οι οικογένειές τους μπορεί επίσης να αντιμετωπίσουν τα αισθήματα ντροπής, απομόνωσης, οργής, ή κατάθλιψης.
Οι γονείς των παιδιών με τους ίντερσεξ καταστάσεις μερικές φορές αναρωτιούνται κατά πόσο θα πρέπει να πουν στα παιδιά τους για την κατάστασή τους και σε ποια ηλικία. Οι ειδικοί συστήνουν ότι οι γονείς και οι φορείς παροχής υγειονομικής πρέπει να πουν στα παιδιά με ίντερσεξ καταστάσεις για την κατάστασή τους, με τρόπους κατάλληλους για την ηλικία τους. Έμπειροι επαγγελματίες ψυχικής υγείας μπορούν να βοηθήσουν τους γονείς να αποφασίσουν ποιες πληροφορίες είναι κατάλληλες για την ηλικία και ποιος είναι ο καλύτερος τρόπος για να τις μοιραστούν. Οι άνθρωποι με ίντερσεξ καταστάσεις και οι οικογένειές τους μπορούν επίσης να επωφεληθούν από την αμοιβαία υποστήριξη.

Τα συναισθήματα και οι έλξεις που σχηματίζουν τη βάση για τον ενήλικο σεξουαλικό/ερωτικό προσανατολισμό αναδύονται από τη μέση παιδική ηλικία μέχρι την πρώιμη εφηβεία.

Η διαμόρφωση του σεξουαλικού προσανατολισμού και της ταυτότητας φύλου δεν επηρεάζεται από την παρουσία προτύπων.
Η επίδραση των προτύπων έπεται της διαμόρφωσης. Οι ενήλικες μπορούν να λειτουργήσουν ως θετικά πρότυπα ως προς την αυτοαποδοχή και την υγιή κοινωνικοποίηση. Επίσης, μπορούν να λειτουργήσουν ως αρνητικά πρότυπα όταν σταθούν επικριτικά απέναντι σε οποιαδήποτε έκφραση αυτοπροσδιορισμού, εμποδίζοντας την υγιή εξέλιξή της.

Η μόδα είναι η τέχνη του φαίνεσθαι. Η μόδα «ντύνει» τις ταυτότητες, δεν τις δημιουργεί.

Πολλοί άνθρωποι αναρωτιούνται αν ο σεξουαλικός/ερωτικός προσανατολισμός αλλάζει κατά τη διάρκεια της ζωής με οποιονδήποτε τρόπο.
Ο σεξουαλικός/ερωτικός προσανατολισμός δε μπορεί να αλλάξει και σήμερα αυτό δεν μας απασχολεί, γιατί γνωρίζουμε ότι δεν αποτελεί πρόβλημα για το άτομο ή την ίδια την κοινωνία. Ωστόσο, κατά τη διάρκεια της ζωής ενός ανθρώπου ενδέχεται σε ένα βαθμό να μεταβληθούν:

  • η σεξουαλική ταυτότητα, δηλαδή η ταυτότητα αυτοπροσιδορισμού ενός ατόμου, χωρίς να σημαίνει ότι μεταβάλλεται ο σεξουαλικός του προσανατολισμός.
  • η σεξουαλική συμπεριφορά

Όχι, ο λεσβιακός, gay και αμφιφυλόφιλος προσανατολισμός δεν αποτελούν διαταραχές. Η έρευνα δεν έχει δείξει κάποιο συσχετισμό μεταξύ αυτών των σεξουαλικών προσανατολισμών και της ψυχοπαθολογίας. Τόσο η ετεροφυλόφιλη όσο και η ομοφυλόφιλη συμπεριφορά αποτελούν φυσιολογικές εκφράσεις της ανθρώπινης σεξουαλικότητας. Οι δύο συμπεριφορές έχουν καταγραφεί σε πολλούς και διαφορετικούς πολιτισμούς και σε διαφορετικές ιστορικές περιόδους. Παρά την επιμονή των στερεοτύπων που παρουσιάζουν τις λεσβίες, gay και αμφιφυλόφιλους ως διαταραγμένους, πολλές δεκαετίες έρευνας και κλινικής εμπειρίας έχουν οδηγήσει κάθε σημαντικό οργανισμό Ιατρικής και Ψυχικής Υγείας να καταλήξει στο συμπέρασμα πως αυτοί οι προσανατολισμοί αντιπροσωπεύουν φυσιολογικές εκφράσεις της ανθρώπινης εμπειρίας. Οι λεσβιακές, gay και αμφιφυλόφιλες σχέσεις αποτελούν φυσιολογικές εκφράσεις του ανθρώπινου δεσίματος και της ανθρώπινης οικειότητας. Εδώ και δεκαετίες αυτοί οι οργανισμοί έχουν πάψει να κατατάσσουν την ομοφυλοφιλία ως ψυχική διαταραχή.

Η άποψη ότι τα λοατκι άτομα είναι ψυχοπαθολογικές προσωπικότητες στηρίζει μια σειρά από διακρίσεις στους τομείς της εκπαίδευσης, της απασχόλησης, της γονεϊκότητας και της αναγνώρισης ομόφυλων σχέσεων.

Αυτές οι στερεοτυπικές θεωρήσεις για τις λεσβίες, gay, τρανς και αμφιφυλόφιλους δεν αποδεικνύονται ερευνητικά.

Η αγγλική φράση “coming out” αναφέρεται στην ανακοίνωση/γνωστοποίηση που κάνει αυτοβούλως ένα άτομο σε τρίτα άτομα για τον σεξουαλικό προσανατολισμό του ή την ταυτότητα φύλου του.

Αρκετοί άνθρωποι διστάζουν, ορισμένοι επιλέγουν να κρατήσουν τη ταυτότητα τους κρυφή, άλλοι την γνωστοποιούν σε συγκεκριμένες περιστάσεις ενώ κάποιοι τελευταίοι αποφασίζουν να τη γνωστοποιήσουν ευρύτερα δημόσια. Συνήθως δεν είναι μια εύκολη διαδικασία, εξαιτίας του κινδύνου να αντιμετωπίσουν τυχόν αρνητική διάκριση και προκατάληψη.

Η δυνατότητα να μπορούν οι άνθρωποι να μοιραστούν τη ζωή τους με την οικογένεια, φίλους και γνωστούς αυξάνει τις πιθανότητες κοινωνικής υποστήριξης η οποία είναι σημαντική για τη ψυχική υγεία και τη ψυχολογική ευημερία του ατόμου.

Η έρευνα έχει δείξει πως τα θετικά αισθήματα για το σεξουαλικό προσανατολισμό και η ενσωμάτωση αυτών στη ζωή κάποιου, είναι πηγή ευημερίας και καλής ψυχικής υγείας. Από την άλλη, οι λεσβίες και gay άνδρες που αισθάνονται ότι πρέπει να αποκρύψουν το σεξουαλικό τους προσανατολισμό, αναφέρουν πιο συχνά προβλήματα ψυχικής υγείας και ενδέχεται να έχουν και περισσότερα προβλήματα γενικότερα.

Η καλύτερη πληροφόρηση και η επικοινωνία μας βοηθούν να γνωρίζουμε πλέον πολύ πιο συγκεκριμένα τις διακρίσεις που υφίστανται τα ΛΟΑΤΚΙ άτομα και να αντιλαμβανόμαστε την σοβαρότητά τους. Μέσα από έρευνες και πολυάριθμες μελέτες γνωρίζουμε ότι οι διακρίσεις αυτές εκφράζονται μέσα από λεκτική βία, παρενόχληση ή και σωματική βία, και απαντώνται πολύ συχνά σε τομείς όπως η εκπαίδευση, η απασχόληση, η στέγαση, οι δημόσιες υπηρεσίες, οι υπηρεσίες υγείας και ο εργασιακός στίβος. Τα τελευταία χρόνια όλο και αυξάνεται το μέρος της κοινής γνώμης που αντιτίθεται στις διακρίσεις και στηρίζει τα ανθρώπινα δικαιώματα.

Οι οικογενειακές αρχές και αξίες προσφέρουν τις βάσεις για τις αρχικές ηθικές στάσεις και συμπεριφορές των παιδιών. Για μια ειρηνική συνύπαρξη στο ευρύτερο κοινωνικό πεδίο όμως είναι απαραίτητη η διαπραγμάτευση και η ρύθμιση όλων αυτών των αρχών και αξιών μέσα από τους υπόλοιπους θεσμούς.

Το σχολείο ως ο βασικός θεσμός κοινωνικοποίησης έχει σημαντικό ρόλο σε αυτή τη διαδικασία.

Όπως σε όλα τα ζητήματα η πρόληψη (ευαισθητοποίηση και ενημέρωση) είναι η αποτελεσματικότερη οδός.

Οι γονείς με τις στάσεις τους, τις αντιλήψεις τους και τις αξίες του, αποτελούν σημαντικότατο μέρος της σχολικής κοινότητας.

Η λειτουργική σύνδεση και η διαρκής συνεργασία του Συλλόγου Διδασκόντων με τον Σύλλογο Γονέων και την ευρύτερη κοινότητα πάνω σε ζητήματα επιμόρφωσης και αλληλοστήριξης, δημιουργούν τις καλύτερες προϋποθέσεις ώστε να τοποθετούνται στις σωστές βάσεις τους τα κοινωνικά ζητήματα, ειδικά αυτά που διατηρούν αμφιλεγόμενα χαρακτηριστικά στον δημόσιο διάλογο, γιατί αυτά καλούμαστε να αντιμετωπίσουμε.

Σε κάθε περίπτωση η διαμόρφωση και διατήρηση ενός σχολικού πλαισίου που σέβεται και πραστατεύει τα ανθρώπινα δικαιώματα και τις παιδαγωγικές αξίες είναι ευθύνη μας.

Μην ανησυχείτε! Αυτά που πρέπει να προσέξετε, είναι αυτά που πρέπει να προσέχουμε σε κάθε περίσταση στην οποία έχουμε θέση ευθύνης έναντι παιδιών, λόγω του ρόλου μας.

  • Ακούστε τις σκέψεις και τα συναισθήματα του παιδιού, χωρίς να του μεταφέρετε ερμηνείες και στερεότυπα. Αυτά που έχουμε στο μυαλό μας μπορεί να είναι εντελώς άσχετα με αυτά που ζει το παιδί.
  • Ρωτήστε το τι είναι αυτό που μπορείτε να κάνετε ώστε να βοηθήσετε, δηλαδή προσπαθήστε να κατανοήσετε ποια είναι τα δικά του αιτήματα.
  • Φροντίστε οι απαντήσεις σας να ανταποκρίνονται στα πραγματικά αιτήματα που εκφράζει το παιδί, και όχι σε όσα έχουμε εμείς οι μεγάλοι στο μυαλό μας, εξαιτίας στερεοτύπων και προκαταλήψεων.

Ο γονέας, ως πρόσωπο αναφοράς για το παιδί, δημιουργεί ανάμεσα σε αυτόν και το παιδί ένα ασφαλές πεδίο στο οποίο αναπτύσσεται η εμπιστοσύνη και δίνει τη δυνατότητα ελεύθερης έκφρασης. Με την προϋπόθεση ότι ο γονέας έχει διασφαλίσει αυτή τη σχέση, αφήνουμε την πρωτοβουλία στο παιδί να μοιραστεί οποιαδήποτε σκέψη ή συναισθήματα έχει.

Η έλλειψη σχετικού νομοθετικού πλαισίου μπορεί να αντισταθμιστεί από την ανάγκη αναφοράς στην κοινωνική πραγματικότητα. Αναφέρουμε όλες τις οικογενειακές δομές που μπορεί να υπάρχουν, και διευκρινίζουμε τις διαφορετικές νομοθεσίες που ισχύουν σε διαφορετικές χώρες. Από παιδαγωγικής πλευράς το βάρος πέφτει στην ανάδειξη των βασικών αξιών που στηρίζουν μια οικογένεια όπως είναι η αγάπη, η συμβίωση, η αλληλοστήριξη, η κάλυψη των βασικών αναγκών των μελών της κ.α.

Ανατρέξτε στην ειδική κατηγορία «Τι μπορώ να κάνω στο σχολείο» του μενού των εκπαιδευτικών.
Σε κάθε περίπτωση εκφοβισμού τα βήματα είναι:

  • Διακόπτω άμεσα τον εκφοβισμό.
  • Ενημερώνω για τα ανθρώπινα δικαιώματα.
  • Με τον υπόλοιπο Σύλλογο Διδασκόντων και την συνεργασία του Συλλόγου Γονέων προετοιμάζω την διαμόρφωση ενός ασφαλούς και συμπεριληπτικού σχολικού κλίματος.
  • Εφαρμόζω κατάλληλα εκπαιδευτικά εργαλεία.
  • Ενεργοποιώ τους παρατηρητές.

Αν έχετε κάποιο ερώτημα που σας απασχολεί και δε συμπεριλαμβάνεται στα παραπάνω ή έχετε κάποια πρόταση για τη βελτίωση του περιεχομένου της ενότητας αυτής, επικοινωνήστε μαζί μας μέσω email στο info@rainbowschool.gr ή συμπληρώστε την παρακάτω φόρμα επικοινωνίας.

Ρωτήστε μας!