Πηγή: REPORTER
Της Μαρίας Στυλιανού
Παντελής άγνοια επικρατεί στην Κύπρο σε σχέση με τα intersex άτομα, γεγονός που αποβαίνει σε βάρος τόσο των ανθρώπων αυτών όσο και των οικογενειών τους.
Δύο είναι οι καταγεγραμμένες περιπτώσεις παιδιών που γεννήθηκαν ως intersex («αληθής ερμαφροδιτισμός) τα τελευταία τρία χρόνια στο Μακάρειο νοσοκομείο. Υπολογίζεται ωστόσο ότι ο αριθμός είναι μεγαλύτερος, καθώς δεν υπάρχουν στοιχεία τόσο για τα προηγούμενα χρόνια όσο και από τις ιδιωτικές κλινικές.
Δύο είναι οι καταγεγραμμένες περιπτώσεις παιδιών που γεννήθηκαν ως intersex («αληθής ερμαφροδιτισμός) τα τελευταία τρία χρόνια στο Μακάρειο νοσοκομείο. Υπολογίζεται ωστόσο ότι ο αριθμός είναι μεγαλύτερος, καθώς δεν υπάρχουν στοιχεία τόσο για τα προηγούμενα χρόνια όσο και από τις ιδιωτικές κλινικές.
Με βάση μαρτυρίες που υπάρχουν από το εξωτερικό, στις πλείστες των περιπτώσεων, τα παιδιά αυτά μεγαλώνοντας βιώνουν έναν απίστευτο γολγοθά, εξ αιτίας της άγνοιας αλλά και των νομοθεσιών, που σπρώχνουν τους γονείς τους να τα υποβάλουν σε άρον άρον επέμβαση διόρθωσης, με άμεσο κίνδυνο το φύλο που θα επιλεγεί να διατηρηθεί, να μην είναι τελικά αυτό στο οποίο το παιδί ανήκει. Και στην Κύπρο όμως η κατάσταση δεν είναι διαφορετική. Αντίθετα, η γνώση γύρω από αυτό το θέματα είναι μηδενική. Τα δύο παιδιά που γεννήθηκαν ως intersex στο Μακάρειο, υποβλήθηκαν αμέσως σε χειρουργική επέμβαση, κατόπιν συναίνεσης των γονιών τους, προκειμένου να καθοριστεί το φύλο τους. Εξάλλου, άλλη μια, σοβαρή περίπτωση, είναι αυτή ενός παιδιού που βρίσκεται στη εφηβεία και φοιτά σε λύκειο της Κύπρου. Το παιδί αυτό, όπως ανέφερε η βουλευτής του ΔΗΚΟ, Στέλλα Κυριακίδου, γεννήθηκε ως intersex, υποβλήθηκε σε επέμβαση και σήμερα αισθάνεται ότι δεν ανήκει στο φύλο, με το οποίο είναι δηλωμένο στα επίσημα έγγραφα της Δημοκρατίας.
Το θέμα των intersex ατόμων προβληματίζει ιδιαίτερα τα μέλη της Κοινοβουλευτικής Επιτροπής Ανθρωπίνων Δικαιωμάτων και Ίσων Ευκαιριών μεταξύ Ανδρών και Γυναικών, ενώπιον της οποίας έγινε σήμερα συζήτηση, με τη συμμετοχή εμπλεκομένων.
Πλήρης άγνοια…
Όπως αναφέρθηκε, στην Κύπρο απουσιάζει οποιοδήποτε θεσμικό πλαίσιο ή καθοδηγητικές γραμμές για τη μεταχείριση των intersex ατόμων, ενώ επικρατεί άγνοια για την κατάστασή τους. Την ίδια ώρα, οι πρόνοιες της κυπριακής νομοθεσίας για υποχρεωτική δήλωση ενός νεογέννητου παιδιού εντός 15 ημερών από τη γέννηση του, με την απαραίτητη συμπλήρωση στο σχετικό έντυπο, τόσο του ονόματος όσο και του φύλου του παιδιού (σε αντίθετη περίπτωση επιβάλλεται χρηματικό πρόστιμο) πιέζει τους γονείς intersex παιδιών να πάρουν άρον άρον της απόφαση για χειρουργική επέμβαση του παιδιού τους μέσα σε δύο μόλις εβδομάδες. Το φύλο που θα επιλεγεί για να διατηρηθεί, είναι αυτό που υπερέχει, βάσει επιστημονικής γνωμάτευσης. Δεν είναι ωστόσο βέβαιο ότι βάσει των κριτηρίων αυτών, θα επιλεγεί το σωστό φύλο ή ότι μεγαλώνοντας, το παιδί δεν θα αισθάνεται ότι ανήκει στο άλλο φύλο. Η κατάσταση αυτή, όπως φάνηκε και από παραδείγματα του εξωτερικού, δημιουργεί τεράστια προβλήματα στα παιδιά αυτά, τα οποία μεγαλώνουν επί της ουσίας σε λάθος σώμα, με όλες τις ψυχολογικές και κοινωνικές συνέπειες που κάτι τέτοιο συνεπάγεται για το άτομο τους.
Όπως αναφέρθηκε, στην Κύπρο απουσιάζει οποιοδήποτε θεσμικό πλαίσιο ή καθοδηγητικές γραμμές για τη μεταχείριση των intersex ατόμων, ενώ επικρατεί άγνοια για την κατάστασή τους. Την ίδια ώρα, οι πρόνοιες της κυπριακής νομοθεσίας για υποχρεωτική δήλωση ενός νεογέννητου παιδιού εντός 15 ημερών από τη γέννηση του, με την απαραίτητη συμπλήρωση στο σχετικό έντυπο, τόσο του ονόματος όσο και του φύλου του παιδιού (σε αντίθετη περίπτωση επιβάλλεται χρηματικό πρόστιμο) πιέζει τους γονείς intersex παιδιών να πάρουν άρον άρον της απόφαση για χειρουργική επέμβαση του παιδιού τους μέσα σε δύο μόλις εβδομάδες. Το φύλο που θα επιλεγεί για να διατηρηθεί, είναι αυτό που υπερέχει, βάσει επιστημονικής γνωμάτευσης. Δεν είναι ωστόσο βέβαιο ότι βάσει των κριτηρίων αυτών, θα επιλεγεί το σωστό φύλο ή ότι μεγαλώνοντας, το παιδί δεν θα αισθάνεται ότι ανήκει στο άλλο φύλο. Η κατάσταση αυτή, όπως φάνηκε και από παραδείγματα του εξωτερικού, δημιουργεί τεράστια προβλήματα στα παιδιά αυτά, τα οποία μεγαλώνουν επί της ουσίας σε λάθος σώμα, με όλες τις ψυχολογικές και κοινωνικές συνέπειες που κάτι τέτοιο συνεπάγεται για το άτομο τους.
Πότε να γίνεται η επέμβαση;
Σημειώνεται πως η επιτροπή των Ηνωμένων Εθνών για τα Δικαιώματα του Παιδιού έχει κατ’ επανάληψη διατυπώσει έντονες επιφυλάξεις έναντι στην πρακτική χειρουργικών επεμβάσεων σε intersex παιδιά. Εφόσον δεν κινδυνεύει άμεσα η υγεία τους, τα άτομα αυτά θα πρέπει να έχουν το δικαίωμα να επιλέξουν από μόνα τους, μεγαλώνοντας, ποιο είναι το φύλο στο οποίο ανήκουν. Παρ’ όλα αυτά, η πρακτική που ακολουθείται στην Κύπρο είναι διαφορετική. Όπως επισημαίνεται, ο Διευθυντής του Παιδοχειρουργικής κλινικής του Μακάρειου Νοσοκομείου υποστηρίζει ότι η χειρουργική επέμβαση πρέπει να γίνεται το συντομότερο δυνατό (το αργότερο μέχρι 1 – 2 ετών) ακόμα και αν δεν υπάρχει άλλος λόγος που να την καθιστά ιατρικά απαραίτητη. Η διαφορετικές αυτές προσεγγίσεις προστάζουν την διεξαγωγή επιστημονικής έρευνας, για να καταλήξουμε τελικά σε κάποιο πρωτόκολλο για τις περιπτώσεις αυτές, υπέδειξαν ειδικοί ενώπιον της επιτροπής.
Σημειώνεται πως η επιτροπή των Ηνωμένων Εθνών για τα Δικαιώματα του Παιδιού έχει κατ’ επανάληψη διατυπώσει έντονες επιφυλάξεις έναντι στην πρακτική χειρουργικών επεμβάσεων σε intersex παιδιά. Εφόσον δεν κινδυνεύει άμεσα η υγεία τους, τα άτομα αυτά θα πρέπει να έχουν το δικαίωμα να επιλέξουν από μόνα τους, μεγαλώνοντας, ποιο είναι το φύλο στο οποίο ανήκουν. Παρ’ όλα αυτά, η πρακτική που ακολουθείται στην Κύπρο είναι διαφορετική. Όπως επισημαίνεται, ο Διευθυντής του Παιδοχειρουργικής κλινικής του Μακάρειου Νοσοκομείου υποστηρίζει ότι η χειρουργική επέμβαση πρέπει να γίνεται το συντομότερο δυνατό (το αργότερο μέχρι 1 – 2 ετών) ακόμα και αν δεν υπάρχει άλλος λόγος που να την καθιστά ιατρικά απαραίτητη. Η διαφορετικές αυτές προσεγγίσεις προστάζουν την διεξαγωγή επιστημονικής έρευνας, για να καταλήξουμε τελικά σε κάποιο πρωτόκολλο για τις περιπτώσεις αυτές, υπέδειξαν ειδικοί ενώπιον της επιτροπής.
Να προστατευθούν τα παιδιά
Οι βουλευτές τόνισαν ότι επιβάλλονται νομοθετικές ρυθμίσεις, προκειμένου να διασφαλιστούν τα ανθρώπινα δικαιώματα των intersex ατόμων. Κατ’ αρχήν, πρέπει να βρεθεί τρόπος ώστε «να διασφαλιστεί ότι κανένα παιδί δεν θα υπόκειται σε μη αναγκαία ιατρική ή χειρουργική θεραπεία κατά τη διάρκεια της βρεφικής ή της παιδικής ηλικίας, να εγγυηθεί την σωματική ακεραιότητα, την αυτονομία και τον αυτό-προσδιορισμό των παιδιών που αφορά και να παρέχει στις οικογένειες με intersex παιδιά κατάλληλες συμβουλευτικές υπηρεσίες και υποστήριξη», όπως αναφέρει η Επιτροπή των ΗΕ για τα δικαιώματα του παιδιού. Εξ’ άλλου, βάσει των όσων αναφέρθηκαν στην επιτροπή. Δεν συντρέχει λόγος τα παιδιά να υποβάλλονται αμέσως σε «διορθωτικές» επεμβάσεις , εκτός και αν απειλείται η ίδια η ζωή τους.
Οι βουλευτές τόνισαν ότι επιβάλλονται νομοθετικές ρυθμίσεις, προκειμένου να διασφαλιστούν τα ανθρώπινα δικαιώματα των intersex ατόμων. Κατ’ αρχήν, πρέπει να βρεθεί τρόπος ώστε «να διασφαλιστεί ότι κανένα παιδί δεν θα υπόκειται σε μη αναγκαία ιατρική ή χειρουργική θεραπεία κατά τη διάρκεια της βρεφικής ή της παιδικής ηλικίας, να εγγυηθεί την σωματική ακεραιότητα, την αυτονομία και τον αυτό-προσδιορισμό των παιδιών που αφορά και να παρέχει στις οικογένειες με intersex παιδιά κατάλληλες συμβουλευτικές υπηρεσίες και υποστήριξη», όπως αναφέρει η Επιτροπή των ΗΕ για τα δικαιώματα του παιδιού. Εξ’ άλλου, βάσει των όσων αναφέρθηκαν στην επιτροπή. Δεν συντρέχει λόγος τα παιδιά να υποβάλλονται αμέσως σε «διορθωτικές» επεμβάσεις , εκτός και αν απειλείται η ίδια η ζωή τους.
Ούτε τα έγγραφα δεν αλλάζουν
Όπως ανέφερε ενώπιον των βουλευτών η εκπρόσωπος του Υπουργείου Εσωτερικών, δεν υπάρχει οποιαδήποτε πρόνοια στο νόμο, σε σχέση με τις περιπτώσεις ανθρώπων που θέλουν να αλλάξουν και στα χαρτιά το φύλο τους. Όπως τόνισε, βάσει της νομοθεσίας, τα στοιχεία τόσο της ταυτότητας όσο και του διαβατηρίου, μπορούν να αλλάξουν, ωστόσο αυτό εναπόκειται αποκλειστικά και μόνο στη διακριτική ευχέρεια του εκάστοτε Διευθυντή του Τμήματος Αρχείου Πληθυσμού και Μετανάστευσης! Το μόνο επίσημο έγγραφο, τα στοιχεία του οποίου δεν μπορούν να αλλάξουν βάσει του νόμου, είναι το Πιστοποιητικό Γέννησης.
Όπως ανέφερε ενώπιον των βουλευτών η εκπρόσωπος του Υπουργείου Εσωτερικών, δεν υπάρχει οποιαδήποτε πρόνοια στο νόμο, σε σχέση με τις περιπτώσεις ανθρώπων που θέλουν να αλλάξουν και στα χαρτιά το φύλο τους. Όπως τόνισε, βάσει της νομοθεσίας, τα στοιχεία τόσο της ταυτότητας όσο και του διαβατηρίου, μπορούν να αλλάξουν, ωστόσο αυτό εναπόκειται αποκλειστικά και μόνο στη διακριτική ευχέρεια του εκάστοτε Διευθυντή του Τμήματος Αρχείου Πληθυσμού και Μετανάστευσης! Το μόνο επίσημο έγγραφο, τα στοιχεία του οποίου δεν μπορούν να αλλάξουν βάσει του νόμου, είναι το Πιστοποιητικό Γέννησης.
Πονοκέφαλος η νομοθετική ρύθμιση
Την ίδια ώρα, χρειάζεται να γίνει ρύθμιση στο θέμα της συμπλήρωσης υποχρεωτικής σήμερα, συμπλήρωσης του φύλου του παιδιού στα πιστοποιητικά γέννησης. Μια πρακτική που ακολουθείται πλέον σε τέσσερις χώρες της Ευρώπης, είναι η καταχώρηση «ουδέτερη ένδειξης» αναφορικά με το φύλο, ενώ στο Μάλτα η αναγραφή της ένδειξης του φύλου μπορεί να αναβληθεί μέχρι να καθοριστεί η ταυτότητα του παιδιού. Ταυτόχρονα, πρέπει να ρυθμιστεί και το θέμα της δυνατότητας αλλαγής των στοιχείων της ταυτότητας ενός intersex ατόμου, όταν αυτό το επιθυμεί. Οι όποιες πρόνοιες ακολουθηθούν, θα πρέπει να επιτρέπουν στα παιδιά αυτά να αποφασίσουν τα ίδια σε ποιο φίλο ανήκουν.
Την ίδια ώρα, χρειάζεται να γίνει ρύθμιση στο θέμα της συμπλήρωσης υποχρεωτικής σήμερα, συμπλήρωσης του φύλου του παιδιού στα πιστοποιητικά γέννησης. Μια πρακτική που ακολουθείται πλέον σε τέσσερις χώρες της Ευρώπης, είναι η καταχώρηση «ουδέτερη ένδειξης» αναφορικά με το φύλο, ενώ στο Μάλτα η αναγραφή της ένδειξης του φύλου μπορεί να αναβληθεί μέχρι να καθοριστεί η ταυτότητα του παιδιού. Ταυτόχρονα, πρέπει να ρυθμιστεί και το θέμα της δυνατότητας αλλαγής των στοιχείων της ταυτότητας ενός intersex ατόμου, όταν αυτό το επιθυμεί. Οι όποιες πρόνοιες ακολουθηθούν, θα πρέπει να επιτρέπουν στα παιδιά αυτά να αποφασίσουν τα ίδια σε ποιο φίλο ανήκουν.
Στις 26 Σεπτεμβρίου έχει οριστεί σύσκεψη από το γραφείο της Επιτρόπου Διοικήσεως για να γίνει μια πρώτη συζήτηση για το πού βρισκόμαστε στην Κύπρο και τι πρέπει να γίνει.