Της Δήμητρας Κογκίδου

Είναι σημαντικό να εξασφαλίσουμε ένα ασφαλές και συμπεριληπτικό σχολικό περιβάλλον στο οποίο ο εκφοβισμός ή κάθε είδους διάκριση δεν θα είναι ανεκτή. Ένα σχολείο βασισμένο στην προσέγγιση των ανθρωπίνων δικαιωμάτων. Είναι σημαντικό να γνωρίζουν όλα τα παιδιά ότι μπορούν να συζητήσουν ανοιχτά και χωρίς φόβο για θέματα σχετικά με τις έμφυλες ταυτότητες και τη σεξουαλικότητα.

Η Δήμητρα Κογκίδου, καθηγήτρια στο Παιδαγωγικό Τμήμα Δημοτικής Εκπαίδευσης και Πρόεδρος της Επιτροπής Φύλου και Ισότητας στο ΑΠΘ, γράφει για τη θεματική εβδομάδα.

Και μακρόχρονη προετοιμασία να υπήρχε, οι αντιδράσεις θα υπήρχαν και οι αντιστάσεις ..Κάποτε πρέπει να μπουν τα θέματα αυτά στην εκπαίδευση και να ανοίξει ένας γόνιμος διάλογος.

Διδάσκω στο Παιδαγωγικό Τμήμα Δημοτικής Εκπαίδευσης στο ΑΠΘ τα ζητήματα των έμφυλων ταυτοτήτων από τα τέλη της δεκαετίας του 80 και έχω λάβει μέρος σε πολλά σεμινάρια ενημέρωσης/ευαισθητοποίησης εκπαιδευτικών όλων των βαθμίδων σε θέματα φύλου και ισότητας. Έχουμε αρκετούς εκπαιδευτικούς που είναι ενημερωμένοι/ες για τα θέματα αυτά και μπορούν υπεύθυνα να συζητήσουν για το περιεχόμενο των έμφυλων ρόλων, για τα έμφυλα στερεότυπα και τις επιπτώσεις τους στη ζωή των παιδιών κ.ά. –με τη βοήθεια του προτεινόμενου εκπαιδευτικού υλικού από το ΙΕΠ. Βέβαια είναι απαραίτητο να συμπεριληφθούν τα ζητήματα των έμφυλων ταυτοτήτων και της σεξουαλικότητας στην κατάρτιση και επιμόρφωση των εκπαιδευτικών όλων των βαθμίδων, να ενημερωθούν υπεύθυνα οι Σύλλογοι Γονέων και να εισαχθεί επιτέλους η Σεξουαλική Διαπαιδαγώγηση στην εκπαίδευση. Να μη ξεχνάμε όμως ότι αυτά είναι αποσπασματικά βήματα και δεν έχει γίνει μέχρι τώρα καμιά προσπάθεια χάραξης αντισεξιστικής εκπαιδευτικής πολιτικής.

Θα αναφερθώ λίγο περισσότερο σε μια ενότητα των έμφυλων ταυτοτήτων που προκαλεί μεγαλύτερη ανησυχία και είναι η συζήτηση για θέματα ομοφοβίας και τρανσφοβιας. Ας επικεντρωθούμε σε ένα επιμέρους θέμα στην ενότητα αυτή που είναι ο ομοφοβικός και τρανσφοβικός εκφοβισμός – ένα παραμελημένο ζήτημα στην εκπαιδευτική ατζέντα. Το σχολείο ως θεσμός –με εξαίρεση ορισμένους εκπαιδευτικούς- φαινόταν μέχρι τώρα να μην ενδιαφέρεται και τόσο πολύ για το ζήτημα και δεν ήταν ικανό –ή/και πρόθυμο- να καταπολεμήσει το φαινόμενο. Όταν όμως τα περιστατικά αυτά δεν αναγνωρίζονται, ή αποσιωπούνται, ή αντιμετωπίζονται ως μεμονωμένες συμπεριφορές νεανικής παραβατικότητας, τότε υποσκάπτεται η δυνατότητα για συστηματική για αποτελεσματική δράση, τόσο στο επίπεδο της πρόληψης, όσο και της καταπολέμησης. Εξαίρεση αποτέλεσε η ομάδα ‘’Ομοφοβία και Τρανσφοβία στην Εκπαίδευση’’ (τώρα Πολύχρωμο Σχολείο) που δημιουργήθηκε το 2009 και ειχε ανοίξει ένα γόνιμο διάλογο για το θέμα και υπήρξαν στη συνέχεια και άλλες πρωτοβουλίες. Δεν λείπουν και παραδείγματα καλών πρακτικών, όπως η περίπτωση της διαμεσολάβησης για τρανσφοβικό εκφοβισμό σε νυχτερινό σχολείο στην Αθήνα και η διοργάνωση εργαστηρίων και ημερίδας από την Παιδαγωγική Σχολή και την Επιτροπή Φύλου και Ισότητας στο ΑΠΘ.

Να σημειωθεί ότι ο ομοφοβικός εκφοβισμός δεν αφορά μόνο ΛΟΑΤ παιδιά ή νεαρά άτομα. Οτιδήποτε είναι πέρα από τα έμφυλα στερεότυπα μπορεί να αποτελέσει αφορμή. Για παράδειγμα, από πολύ μικρά όσα αγόρια εκλαμβάνονται ότι έχουν θηλυπρεπή συμπεριφορά τιμωρούνται με πειράγματα και επιδείξεις δύναμης με στόχο να γίνουν «πραγματικοί» άνδρες. Αυτό θεωρείται σημαντικό τμήμα της εμφυλης κοινωνικοποίησης των αγοριών –αλλά βέβαια με βάση τα έμφυλα στερεότυπα. Ένας «ήσυχος» μαθητής, ή ένας μαθητής που κλαίει, ή ένας μαθητής που δεν παίζει ποδόσφαιρο, ή γράφει ποίηση, ή επιλέγει διαφορετικά χρώματα για τα ρούχα, παίζει με παιχνίδια ‘’για κορίτσια’’ ή με κορίτσια, έχει «κοριτσίστικες» ενασχολήσεις και ενδιαφέροντα μπορεί να αποτελέσει στόχο ομοφοβικού εκφοβισμού. Στα κορίτσια επιτρέπεται λίγο περισσότερο μέχρι την εφηβεία να είναι ‘’αγοροκόριτσα’’.

Πρόκειται για ένα σοβαρό ζήτημα. Το Συμβούλιο της Ευρώπης, στις συστάσεις του για την αντιμετώπιση των διακρίσεων με βάση το σεξουαλικό προσανατολισμό και την ταυτότητα φύλου και την πρόσφατη Στρατηγική για τα Δικαιώματα των Παιδιών 2016-2021, επισημαίνει τη σημασία της ενδυνάμωσης του ρόλου της εκπαίδευσης στην πρόληψη συγκεκριμένων μορφών βίας, συμπεριλαμβανομένου του ομοφοβικού και τρανσφοβικού εκφοβισμού στα σχολεία.

Το σχολείο οφείλει να διασφαλίζει ότι κανένα παιδί δεν θα υποστεί διάκριση ή/και παρενόχληση και εκφοβισμό εξαιτίας του σεξουαλικού προσανατολισμού ή της ταυτότητας φύλου του. Οι εμπειρίες, όμως, των ατόμων που είναι Λεσβίες, Γκέι, Αμφί, Τράνς, Κουίρ, Μεσοφυλικοί (ΛΟΑΤΚI / LGBTQI), ή εκλαμβάνονται ότι είναι, αποδεικνύουν ότι το δικαίωμα αυτό δεν έχει διασφαλιστεί και έχει σοβαρές επιπτώσεις στους νέους ανθρώπους.

Υπάρχει αναγκαιότητα να ανοίξει ένας γόνιμος διάλογος για το θέμα της ομοφοβίας και της τρανφοβίας στην εκπαίδευση έτσι ώστε να συμπεριληφθεί στη συζήτηση και στις πολιτικές καταπολέμησης του εκφοβισμού στην εκπαίδευση και αυτή που προέρχεται από το φερόμενο σεξουαλικό προσανατολισμό και την ταυτότητα / έκφραση φύλου. Είναι ένα εκπαιδευτικό ζήτημα που πρέπει να αντιμετωπιστεί γιατί έχει επίδραση στα άτομα που τον υφίστανται, στα άτομα που το διαπράττουν, στους παρατηρητές /τριες και συνολικά το σχολείο, παρεμποδίζει το δικαίωμα στην εκπαίδευση για Όλα τα Παιδιά, είναι μια μορφή διάκρισης και αποκλεισμού και παραβιάζει την αρχή για ασφαλή σχολεία.

Να υπενθυμίσουμε ότι στα πλαίσια υλοποίησης της Θεματικής Εβδομάδας με τίτλο «Σώμα και Ταυτότητα», για την ενημέρωση και ευαισθητοποίηση σε ζητήματα Έμφυλων Ταυτοτήτων, στο προτεινόμενο εκπαιδευτικό υλικό των φορέων του Ινστιτούτου Εκπαιδευτικής Πολιτικής (ΙΕΠ), μεταξύ άλλων έχει αναρτηθεί σε ειδικά σχεδιασμένη πλατφόρμα στην ιστοσελίδα του και το εκπαιδευτικό υλικό «Όλα τα Παιχνίδια για όλα τα Παιδιά» της Δήμητρας Κογκίδου, καθηγήτριας στο Παιδαγωγικό Τμήμα Δημοτικής Εκπαίδευσης και Προέδρου της Επιτροπής Φύλου και Ισότητας στο ΑΠΘ. Βασικός στόχος του είναι να κατανοήσουν τα παιδιά τον τρόπο συγκρότησης των έμφυλων στερεοτύπων για να αναστοχαστούν με βάση την κατηγοριοποίηση των παιχνιδιών ως κατάλληλα ‘’για αγόρια’’, ή ‘’για κορίτσια’’, ή και για τα δύο.

Μπορείτε να το δείτε εδώ.

Το εκπαιδευτικό αυτό υλικό έχει δοθεί και για τις ανάγκες του πανελλήνιου μαθητικού διαγωνισμού ψηφιακής δημιουργίας με τίτλο : «ΟΛΑ ΤΑ ΠΑΙΧΝΙΔΙΑ ΓΙΑ ΟΛΑ ΤΑ ΠΑΙΔΙΑ»  που διοργάνωσε η Γενική Γραμματεία Ισότητας των Φύλων (Γ.Γ.Ι.Φ.) του Υπουργείου Εσωτερικών και Διοικητικής Ανασυγκρότησης σε συνεργασία με την Εκπαιδευτική Ραδιοτηλεόραση του ΥΠΠΕΘ, για τους/τις μαθητές/μαθήτριες των σχολικών μονάδων Πρωτοβάθμιας Εκπαίδευσης της χώρας.

Βλ. πληροφορίες σχετικά με το διαγωνισμό και το εκπαιδευτικό υλικό:

-στην ιστοσελίδα της Γενικής Γραμματείας Ισότητας των Φύλων

-στην πλατφόρμα μαθητικής δημιουργίας  www.i-create.gr στη σελίδα της εκπαιδευτικής δράσης

ΣΤΟΙΧΕΙΑ ΕΠΙΚΟΙΝΩΝΙΑΣ

Δήμητρα Κογκίδου, καθηγήτρια και πρόεδρος της Επιτροπής Φύλου και Ισότητας στο ΑΠΘ

Email: dkogidou@eled.auth.gr

Πηγή: left.gr