Γράφει η Μαρία Πατεράκη, εκπαιδευτικός, μέλος του Πολύχρωμου Σχολείου


Όσοι και όσες από εμάς εργαζόμαστε στα σχολεία και οι αισθητήρες μας λαμβάνουν μηνύματα που τονίζουν την αναγκαιότητα να ξεκλειδωθούν ζητήματα εξαιρετικά ευαίσθητα και ταυτόχρονα πάντα επίκαιρα, είδαμε θετικά την κίνηση του Υπουργείου Παιδείας , Έρευνας και Θρησκευμάτων να προωθήσει τη Θεματική Εβδομάδα στα Γυμνάσια κατά το δεύτερο τετράμηνο του σχολικού έτους 2016-17. Αρκετοί από εμάς μπορεί να αισθανόμαστε κάποια ανασφάλεια σχετικά με το αν θα καταφέρουμε να επικοινωνήσουμε επαρκώς στα παιδιά όλες τις θεματικές ενότητες που αποτελούν τους τρεις θεματικούς άξονες της δράσης: Διατροφή – Εθισμοί – Έμφυλες Ταυτότητες. Ως εκ τούτου, ως Πολύχρωμο Σχολείο, συμφωνούμε με τις επισημάνσεις της ΟΛΜΕ για την ανάγκη συστηματικής ενημέρωσης, προετοιμασίας και επιμόρφωσης των εκπαιδευτικών από τη στιγμή που η θεματολογία που επιλέχθηκε  είναι πολύ κοντά στις ανησυχίες και τις ανάγκες της εφηβικής και προεφηβικής ηλικίας. Θα νιώθαμε ίσως περισσότερο ασφαλείς αν προηγουμένως είχαμε υπάρξει εμείς στη θέση του κοινού που ευαιθητοποιείται/επιμορφώνεται, ώστε να έχουμε περισσότερα εργαλεία να αναπτύξουμε τα θέματα αυτά αυξάνοντας έτσι τις πιθανότητες μίας επιτυχημένης δράσης.

Η θεματική για τις Έμφυλες Ταυτότητες -ως κάτι εντελώς άγνωστο σαν θέμα που χρήζει επιμόρφωσης και μάλιστα εντός του σχολείου- δημιούργησε πολλά ερωτηματικά, αντιδράσεις και προβληματισμούς σχετικά με το τι ακριβώς προωθεί. Σε κάποιες περιπτώσεις, δημοσιεύσεις σε διάφορες ιστοσελίδες συγκεκριμένου ενδιαφέροντος, αλλά και επιστολές διαμαρτυρίας με παραλήπτη τον Υπουργό Παιδείας, ίσως το επόμενο διάστημα δώσουν αρνητικό πρόσημο σε αυτή την προσπάθεια. Ορισμένες απόψεις σε αυτό το κλίμα εκφράζουν ανησυχίες για κινδύνους που διατρέχει ο δεδομένος ετερόφυλος σεξουαλικός προσανατολισμός των παιδιών, η ταυτότητα φύλου τους και προδικάζουν τη σύγχυση σχετικά με το φύλο τους, τον κλονισμό των παραδοσιακών σχέσεων και τελικά την αποδόμηση θεσμού της οικογένειας.

Όταν υπάρχουν διαθέσιμες ποικίλες πηγές πληροφόρησης και κριτική ικανότητα, ο καθένας και η καθεμία μπορεί εύκολα να αξιολογήσει και να κρίνει αν, ποιοι και από τι κινδυνεύουν. Μπορεί επίσης να κρίνει αν ένα τέτοιο θέμα αξίζει να παραμένει άγνωστο, χωρίς ταυτότητα χωρίς χαρακτηριστικά, άρα και χωρίς καμία αμφισβήτηση.

Πολλές φορές η πραγματικότητα γύρω μας επιβάλλει να ανοίξουν συζητήσεις ώστε να περιοριστούν –και αν είμαστε λίγο ρομαντικοί/-ες ακόμα και να εξαλειφθούν-φαινόμενα όπως η κακοποίηση που ενισχύεται ή παράγεται από κοινωνικούς κανόνες οι οποίοι ορίζονται για τα φύλα.  Οι Έμφυλες Ταυτότητες, λοιπόν, είναι ένα ευρύτατο φάσμα εννοιών – όπως και το κομμάτι της Διατροφής αλλά και το κομμάτι των Εθισμών- και δεν επικεντρώνεται στο σεξουαλικό προσανατολισμό. Περιλαμβάνει τους έμφυλους διαχωρισμούς, δηλαδή τις κοινωνικές νόρμες που μας επιβάλλονται βάσει του φύλου μας , την έμφυλη βία και τα δικαιώματα των γυναικών. Βεβαίως, σε αυτό το φάσμα περιλαμβάνεται και πρέπει να αναφερθεί αν θέλουμε να είμαστε συμπεριληπτικοί, το ζήτημα της ομοφοβίας/τρανσφοβίας καθώς αποτελεί και αυτό συνέπεια των έμφυλων διαχωρισμών.

Δίνοντας την ευκαιρία στα παιδιά να σκεφτούν πώς οι έμφυλοι διαχωρισμοί απαγορεύουν ή επιβάλλουν  ανάλογα με το φύλο τους, την ενασχόληση τους με συγκεκριμένα παιχνίδια,  τις επιλογές χρωμάτων ρούχων ή άλλων αντικειμένων, την ενασχόληση τους με δραστηριότητες που αναπτύσσουν τις δεξιότητες τους (αθλητισμός, επιστήμη, τέχνη κ.α.) και τον επαγγελματικό τους προσανατολισμό, δεν αυξάνει τις πιθανότητες να αποκτήσουν ομόφυλο σεξουαλικό προσανατολισμό.

Βοηθώντας τα παιδιά να αναπτύξουν την κριτική τους ικανότητα ώστε να είναι σε θέση να αναγνωρίσουν την κακοποίηση τους από τους συντρόφους τους ή από ανθρώπους που προσπαθούν να προσβάλλουν την αξιοπρέπεια τους λόγω του φύλου τους ή της έκφρασης φύλου τους, δεν προκαλεί σύγχυση φύλου.

Μιλώντας στα παιδιά για την ιστορική εξέλιξη των δικαιωμάτων της γυναίκας και για τα δικά τους δικαιώματα όπως διαμορφώνονται στη Σύμβαση για τα Δικαιώματα του Παιδιού, δεν προκαλούνται ψυχικοί τραυματισμοί.

Σε αυτόν τον κόσμο, σε αυτή τη πραγματικότητα, σε αυτά τα σχολεία συναντάμε:

Το κορίτσι που αγαπά το ποδόσφαιρο

Το αγόρι που του αρέσουν τα ροζ πουκάμισα

Το κορίτσι που θέλει να γίνει υδραυλικός

Το αγόρι που αγαπά την όπερα

Το κορίτσι που περπατά στο δρόμο, γίνεται αποδέκτης χυδαίων σχολίων από αγόρια και νιώθει πως πρέπει να αισθάνεται κολακευμένο και όχι προσβεβλημένο

Το αγόρι που νιώθει «λιγότερο άντρας» επειδή δε μπορεί να αγοράσει δώρα στο κορίτσι του ή δε μπορεί να τη βγάζει συχνά έξω τα βράδια κερνώντας την

Το κορίτσι που δέχεται μηνύματα στο facebook από αγόρια που το πιέζουν να βρεθεί μαζί τους και όταν εκείνη αρνείται δέχεται υβριστικούς χαρακτηρισμούς ή/και απειλές γιατί «προκαλεί»

Το αγόρι σαν το Βαγγέλη Γιακουμάκη –που ξεχάστηκε από την ίδια κοινωνία που έκλαιγε και ανησυχούσε πριν και μετά την τραγική είδηση του χαμού του- που δέχεται καθημερινά σκληρή βία και περιθωριοποίηση επειδή δεν ταιριάζει με το πρότυπο του σκληρού άντρα.

Το κορίτσι που είναι σε βαθιά κατάθλιψη γιατί το σωματικό του βάρος δεν το κάνει αποδεκτό από τις παρέες των συνομηλίκων του, αφού γι αυτούς δεν φαίνεται να αναγνωρίζει το χρέος του απέναντι στην αισθητική που πρέπει να έχει ένα αποδεκτό γυναικείο σώμα.

 

Αν λοιπόν κινδυνεύει κάποιος από την ευαισθητοποίηση γι αυτά τα θέματα, δεν είναι τα παιδιά. Είναι οι κακοποιητές και οι καταπιεστές τους που θα βρίσκουν αντιστάσεις όταν θα προσπαθούν να τα θυματοποιήσουν ή να τα πείσουν ότι η αξία τους εξαρτάται από τη συμμόρφωση τους με τις κατασκευασμένες κανονικότητες.